«Η γυναίκα του Καίσαρα δεν αρκεί να είναι τίμια, πρέπει και να φαίνεται τίμια», είπε ο Ιούλιος Kαίσαρας κάποτε όταν η γυναίκα του κατηγορήθηκε για απιστία.

Με αφετηρία αυτήν τη φράση θα ήθελα να την αντιστρέψω και να δημιουργήσω ένα λογοπαίγνιο: «Η γυναίκα του Καίσαρα δεν αρκεί να φαίνεται τίμια, πρέπει και να είναι τίμια». Κάτι τέτοιο, υπό κανονικές συνθήκες, θα πρέπει να ισχύει σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων. Στην Ελλάδα, ωστόσο, υπάρχει δυστυχώς ένα μεγάλο πρόβλημα που σχετίζεται με δυο σημαντικές παραμέτρους του πόσο επαγγελματικά αντιμετωπίζουμε το αντικείμενο που πραγματευόμαστε:

Πρώτον, στην Ελλάδα είναι κανείς ότι δηλώσει!

Δεύτερον, χωρίς να έχει παράγει το παραμικρό έργο, θεωρεί ο καθένας ότι μπορεί να έχει άποψη και να ασκεί κριτική σε όλους.
Για να πω την αλήθεια, παρόλο που τα παραπάνω με ενοχλούν σε ηθικό επίπεδο, αν είχαν να κάνουν αποκλειστικά με τη σφαίρα του εμπορίου, θα μπορούσα ίσως να δεχθώ να κάνω τα στραβά μάτια (παρόλο που ούτε εκεί θα συμφωνούσα να γίνονται τέτοια πράγματα) δεδομένου ότι στο εμπόριο επιτρέπονται σχεδόν όλα, με τη δικαιολογία του ανταγωνισμού.

Στις πολεμικές τέχνες τώρα οι οποίες είναι και ο χώρος μας, όλοι «συμφωνούμε» ότι είμαστε ηθικοί, ευθείς, τίμιοι στο ακέραιο… Μάλιστα είναι, επίσης, σύνηθες να διαβάζει ή να ακούει κανείς σε συζητήσεις για το πόσο αγαπημένοι είναι όλοι ή τουλάχιστον έτσι ισχυρίζονται κάποιοι προκειμένου να φτιάξουν μια καλή εμπορική εικόνα. Στο δια ταύτα, ωστόσο, τα πράγματα είναι αλλιώς. Όταν πρόκειται για την προσωπική προβολή και το συμφέρον κάποιου, όλα αυτά μετατρέπονται σε ψιλά γράμματα μεταξύ των πρώην βαρύγδουπων δηλώσεων περί ηθικής, ενότητας, συναδελφικής αλληλεγγύης κτλ.

Όταν κάποιος διαθέτει δύναμη και επιρροή, η οποία μπορεί να μεταφράζεται με πολλούς τρόπους (και πιστέψτε με αυτό δεν είναι μόνο ελληνικό προνόμιο, έχω υπάρξει μάρτυρας σε δυο περιστατικά και στο εξωτερικό), και βρίσκεται σε νευραλγική θέση κάποιας ομοσπονδίας, έχει γνωστό σε δήμο, είναι υπεύθυνος επικοινωνίας blog ή εντύπου ή ότι άλλο μπορεί να σκεφτεί κανείς, τότε τείνει να χρησιμοποιεί τη δύναμη που του παρέχει η θέση του για ίδιον όφελος. Το γεγονός αυτό καθεαυτό μέχρι κάποιο βαθμό είναι έως και λογικό. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν αρχίζει κανείς να κάνει χρήση της επιρροής του για να αποκόψει κάποιον, να τον μειώσει ηθικά ή επαγγελματικά, ή γενικότερα για να βλάψει κάποιον με όποιον τρόπο θεωρεί ότι αντίστοιχα θα ωφελήσει προσωπικά τον ίδιο.

Φαντάζομαι ότι, σε πρώτο χρόνο, διαβάζοντας τα παραπάνω, τα συναισθήματα που δημιουργούνται μάλλον ποικίλλουν: μπορεί κανείς να νοιώσει λίγο έως πολύ άβολα, να νοιώσει ότι θίγεται ή και εκνευρίζεται από μια τέτοια τοποθέτηση. Ωστόσο, δυστυχώς, όλοι μας γνωρίζουμε ότι αυτά συμβαίνουν, από όποιον χώρο κι αν προερχόμαστε… Όσο για το Aikido, αξίζει να σημειωθεί ότι είμαστε τυχεροί που δεν έχουμε αγωνιστικό κομμάτι ώστε να μην χρειάζεται να δούμε αθλητές μας να χάνουν αγώνες ή να αποκλείονται από την αγωνιστική περίοδο με όχι και τόσο διαφανείς διαδικασίες.

Γιατί να συμβαίνουν όμως όλα αυτά; Ένας από τους λόγους όπως ανέφερα παραπάνω είναι ότι δεν χρειάζεται να έχεις παράγει έργο για να είσαι κάποιος και να έχεις άποψη για τα πάντα στην Ελλάδα! Δεν θεωρούνται λοιπόν απαραίτητες οι δεκαετίες προπόνησης, τα συνεχή ταξίδια επιμόρφωσης στο εξωτερικό μέσα στην τελευταία δεκαετία προκειμένου να συμμετάσχει κανείς σε σεμινάρια και να παραμένει ενημερωμένος με τις εξελίξεις στην τέχνη που ακολουθεί, το να έχει επισκεφθεί την Ιαπωνία, τη χώρα όπου γεννήθηκε η τέχνη που υπηρετεί, αρκετές φορές και να έχει βγάλει κάλους στα χέρια σου από τα suburi με το bokken… Bέβαια, όπως καταλαβαίνετε αυτά είναι ψιλά γράμματα για όποιον έχει γνωριμίες, μέσον ή νομίζει ότι είναι κάποιος επειδή έτσι του είπαν. Για να είμαι ειλικρινής, δεν με πειράζει ιδιαίτερα, επειδή βαθιά μέσα μας όλοι ξέρουμε ο καθένας ποιος είναι και πολύ περισσότερο, κρινόμαστε εκ του αποτελέσματος.

Έτσι, για παράδειγμα, δεν μπορώ να ισχυρίζομαι ότι οι μαθητές μου είναι καλοί και να τους φουσκώνω τα μυαλά και όταν πηγαίνουμε σε κάποιο σεμινάριο να μην συμμετέχουν στην προπόνηση επειδή «αυτές τις τεχνικές δεν τις κάνουμε εμείς έτσι!» (κάτι που έχω ακούσει με τα αυτιά μου από 3ο Dan σε σεμινάριο, όταν του ζητήθηκε να μπει πρώτος σε group practice) ή αντίστοιχα να κάνει κάποιος kotegaeshi και να θέλει απλά να πέσεις επειδή «πρέπει να είσαι καλός uke!» (πιθανόν επειδή αυτός που το λέει δεν γνωρίζει τι θα πει henka waza). Aντίστοιχα, άλλο παράδειγμα: όταν ταξιδεύουμε στο εξωτερικό με μαθητές της σχολής για σεμινάριο ή πάμε σε άλλη σχολή για κοινή προπόνηση αναγκαστικά θα βρεθούν απέναντι από άτομα τα οποία δεν έχουν ξαναδεί, έτσι δεν είναι; Φανταστείτε να μην μπορούν να σταθούν απέναντι σε μαθητές ίδιου επιπέδου, ανεξαρτήτως του στυλ Aikido από το οποίο εκείνοι προέρχονται. Τί θα έπρεπε να πω τότε στους μαθητές μου; Ότι άλλο Aikido κάνουν αυτοί κι άλλο εμείς; Ή ότι το Aikido τους δεν είναι καλό αλλά το δικό μας είναι;

Για να συνεχίσω τη σκέψη μου, αυτό που με ενοχλεί, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη το αν κανείς είναι ικανός ή όχι σε αυτό που κάνει, είναι το γεγονός ότι μερικοί άνθρωποι διατείνονται ότι είναι δίαυλοι καλής συνεργασίας, είναι αντικειμενικοί, αγαπούν με όλο τους το είναι αυτό που κάνουν είτε είναι Aikido, είτε Karate είτε Judo αλλά στην πράξη αγγίζουν δυστυχώς τα όρια της μικροπρέπειας.

Αυτό συμβαίνει επειδή όπως λέει κι ο Albert Camus «Μια από τις χειρότερες αιτίες εχθρότητας είναι η λύσσα και η ποταπή επιθυμία να δεις να υποκύπτει, αυτός που τολμάει να αντιστέκεται σε αυτό που σε συνθλίβει», επειδή δηλαδή δεν είναι εύκολο να δεχθεί κανείς ότι για να πετύχει δεν χρειάζεται να είναι σαν τον κισσό και να αναρριχάται πάνω στους άλλους, δεν χρειάζεται να κάνει φιλίες που δεν πιστεύει, ενώ αντίθετα είναι σημαντικό να προσπαθεί να γίνει καλύτερος χωρίς να κρίνει τους άλλους προκειμένου αυτάρεσκα να νοιώθει ο ίδιος καλύτερος.

Παρόλο που με κέρδισε το Αikido, εξακολουθώ να έχω ακόμη και τώρα μια στενή σχέση με τον δάσκαλό μου στο Judo, και να τον επισκέπτομαι συχνά επειδή, χωρίς υπερβολή, πιστεύω ότι είναι ένας φάρος ηθικής στους καιρούς που ζούμε και ίσως από τους ελάχιστους ανθρώπους για τους οποίους λόγια και έργα συμβαδίζουν απόλυτα. Χαρακτηριστικό είναι δε ότι στην πορεία του τόσα χρόνια έχει βγάλει πολλούς πρωταθλητές, όμως αντίστοιχα έχει απομακρύνει από κοντά του και όσους ηθικά δεν ταίριαζαν με το πνεύμα των πολεμικών τεχνών, αδιαφορώντας για το πόσο ψηλά έχουν φτάσει. Θυμάμαι λοιπόν πάντα αυτό που μου έλεγε από παλιά: «Δεν με νοιάζει πόσα μετάλλια έχει κερδίσει κάποιος κι αν είναι πρωταθλητής, αυτό που με νοιάζει είναι ο χαρακτήρας που έφτιαξε μέσα από την διαδρομή του στο Judo!»

Συμπερασματικά, πολεμικές τέχνες κάνουμε όλοι μας, άνθρωποι κάθε ηλικίας και φύλου, και στο πλαίσιο τους, εκπαιδευτές και μαθητές, καλούμαστε να ανταποκριθούμε σε απλές κοινωνικές αρετές όπως η τιμιότητα, η ηθική, η συνέπεια λόγων και πράξεων, η αφοσίωση σε αυτό που κάνουμε και φυσικά στο να εξασκούμαστε μέσα από συνεχή και τακτική προπόνηση.

Στο παιδικό τμήμα της σχολής μας, τα παιδιά διδάσκονται εκτός από τεχνικές και τις 7 αρετές του Budo, ως ένα μέσο γενικότερης κοινωνικοποίησης, μέσα από τις πολεμικές τέχνες. Ρίχνοντας μια ματιά στην ακριβή μετάφραση αλλά και την σημασία τους θα παρατηρήσει κανείς ότι δεν πρόκειται τόσο για πολεμικές αρετές όσο για κοινωνικές αρετές, στοιχείο που κατά τη γνώμη μου τους προσδίδει ακόμη μεγαλύτερη ηθική βαρύτητα: κουράγιο, ανθρωπιά, εντιμότητα, σεβασμός, ειλικρίνεια, αφοσίωση, αξιοπρέπεια.

Αν λοιπόν τηρήσουμε αυτούς τους απλούς κανόνες πιστεύω ακράδαντα ότι η γυναίκα του Καίσαρα θα καταφέρει να μην φαίνεται μόνο ηθική αλλά να είναι κιόλας.

Παναγιώτης Άγριος

United Aikido Dojos chief instructor