Τεχνικές του Aikido

Οι τεχνικές του Αϊκίντο συχνά αναφέρονται ως waza που στα ιαπωνικά σημαίνει τεχνική, τέχνη ή δεξιότητα. Η εκπαίδευση στο αϊκίντο βασίζεται σε προκαθορισμένες στάσεις μεταξύ δύο παρτενέρ, τις λεγόμενες kata πάρα σε ελεύθερου τύπου εκπαίδευση. Βασική ιδέα της εκπαίδευσης είναι ότι το άτομο που δέχεται την τεχνική (uke), ξεκινάει επίθεση προς το άτομο που εφαρμόζει την τεχνική ο tori (取り) ή shite ( 仕手) (ανάλογα με το στυλ του αϊκίντο) ή και nage (投げ) (όταν εφαρμόζει τεχνική ρίψης) ο οποίος ακινητοποιεί την επίθεση με μια τεχνική του αϊκίντο.

Και τα δυο μέρη της τεχνικής, ο uke και ο tori θεωρούνται εξίσου σημαντικοί για το αϊκίντο. Και οι δυο μελετάνε αρχές προσαρμογής και ανάμειξης. Ο tori μαθαίνει να αναμιγνύεται με την ενέργεια της επίθεσης και να την ελέγχει ενώ ο uke μαθαίνει να μένει ήρεμος και ευέλικτος σε μειονεκτικές και ανισόρροπες θέσεις που τον ωθεί ο tori. Η “αποδοχή” της τεχνικής ονομάζεται ukemi. Ο Uke προσπαθεί συνέχεια να ανακτήσει ισορροπία και να καλύψει αδυναμίες του (π.χ. Εκτεθειμένη πλευρά) ενώ ο tori χρησιμοποιεί τη θέση και το συγχρονισμό για να κρατήσει τον uke ευάλωτο και εκτός ισορροπίας. Σε πιο προχωρημένη εκπαίδευση, ο uke μπορεί να εφαρμόσει αντίστροφες τεχνικές (返し技 kaeshi-waza) για να αποκτήσει ισορροπία, να ακινητοποιήσει και να πετάξει κάτω τον tori.

Η λέξη ukemi (受身) σημαίνει η πράξη της αποδοχής μιας τεχνικής. Ένα επιτυχημένο ukemi προϋποθέτει προσοχή στη τεχνική, στον αντίπαλο και στο γύρω περιβάλλον. Πρόκειται για μια ενεργή αποδοχή παρά παθητική. Η ίδια η πτώση αποτελεί μέρος της εκπαίδευσης καθώς πρόκειται για έναν ασφαλή τρόπο εφαρμογής μιας τεχνικής και επιστροφής σε καθιστή θέση με μια συνεχόμενη κίνηση, που διαφορετικά θα είχε ως αποτέλεσμα ένα φοβερό χτύπημα ή ρίψη (ή ακινητοποίηση κλειδώσεων). Το άτομο που κάνει την ρίψει ή την δέχεται πρέπει να υπολογίσει την ικανότητα του uke στο ukemi καθώς και το φυσικό χώρο που τους περιβάλει όταν βρίσκονται πάνω στο tatami: τοίχος, όπλα (ξύλινα tando, bokken, jo) αλλά και τους γύρω εξασκούμενους.

Ο uke θα πρέπει να επιτεθεί με δύναμη και ταχύτητα που αρμόζει στο επίπεδο δεξιοτήτων του tori. Σε περίπτωση αρχάριων, η επίθεση είναι πολύ πιο ήπια από μια πραγματική επίθεση σε περίπτωση αυτοάμυνας.

Τεχνικές εκπαίδευσης Αϊκίντο

Boat-rowing exercise (船漕運動 Funakogi undō) / Rowing the boat (取り船 torifune) . Η τεχνική αυτή μαθαίνει τη χρήση του γοφού παρά στο να βασίζεται κανείς στη μυϊκή δύναμή των χεριών.
First teaching exercise (一教運動 Ikkyo undō) εκπαιδεύει τους μαθητές να εισχωρούν με τα δύο χέρια μπροστά σε tegatana θέση.
Body change (体の変更 Tai no henko) αλλάζει την κατεύθυνση της επικείμενης επίθεσης.
Seated breathing method (座技呼吸法 Suwariwaza kokyūhō) / Breathing action (呼吸動作 Kokyūdōsa) / Breathing belly method (呼吸丹田方 Kokyūtandenhō). Οι αναπνοές αποτελούν σημαντικό μέρος στην εκτέλεση όλων των τεχνικών του αϊκίντο. Επιπλέον οι αναπνοές θα πρέπει να συμφωνούν ή να συμβαδίζουν καθώς οι προσπάθειές του tori θα πρέπει να συμφωνούν με την κατεύθυνση και δύναμη που ασκούνται στους καρπούς του από τον uke.

Αρχικές επιθέσεις

Samurai with sword

Οι περισσότερες επιθέσεις στο αϊκίντο θυμίζουν χτύπημα με σπαθί. Οι τεχνικές του αϊκίντο συνήθως εφαρμόζονται ως άμυνα σε μια επίθεση. Για αυτό το λόγο μαθητές της τέχνης θα πρέπει να μάθουν να εξαπολύουν διάφορων ειδών επιθέσεις. Παρόλο που οι επιθέσεις δεν μελετιούνται τόσο εκτενώς όπως σε τέχνες που βασίζονται σε χτυπήματα πχ. καράτε ή Τάε Κβον Ντο, ειλικρινείς ή αληθινές επιθέσεις (ένα δυνατό χτύπημα ή ένα πιάσιμο για ακινητοποίηση) είναι απαραίτητες για τη μελέτη σωστής και αποτελεσματικής εφαρμογής μιας τεχνικής.

Πολλά χτυπήματα του αϊκίντο (打ち uchi) συχνά θυμίζουν κόψιμο από σπαθί ή άλλα όπλα με λαβές, γεγονός που δείχνει ότι οι τεχνικές αυτές προορίζονταν για μάχη με όπλα. Άλλες τεχνικές οι οποίες φαίνονται καθαρά ως γροθιές (tsuki) αντιμετωπίζονται ως χτυπήματα με μαχαίρι ή σπαθί. Οι κλωτσιές γενικά προορίζονται για πιο προχωρημένες παραλλαγές λόγω του ότι πτώση από χτύπημα με κλωτσιά είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη καθώς και ότι κλωτσιές (κυρίως ψηλές κλωτσιές) ήταν σπάνιες κατά τη διάρκεια μάχης, την περίοδο της φεουδαρχικής Ιαπωνίας.

Βασικά χτυπήματα είναι:

Front-of-the-head strike (正面打ち shōmen’uchi) ένα κάθετο χτύπημα με την εξωτερική πλευρά της παλάμης σαν την κόψη μαχαιριού. Κατα τη διάρκεια της εκπαίδευσης το χτύπημα αυτό συνήθως στοχεύεται στο μετωπιαίο μέρος του κεφαλιού για λόγους ασφαλείας. Πιο επικίνδυνα σημεία για ένα τέτοιο χτύπημα είναι η γέφυρα της μύτης και στο ιγμόρειο άντρο.
Side-of-the-head strike (横面打ち yokomen’uchi) ένα διαγώνιο χτύπημα με την εξωτερική πλευρά της παλάμης σαν την κόψη μαχαιριού στην πλευρά του κεφαλιού ή του λαιμού.
Chest thrust (胸突き mune-tsuki) γροθιά στο θώρακα. Συγκεκριμένα σημεία του θώρακος είναι το στήθος, η κοιλία και το ηλιακό πλέγμα. Υπάρχει επίσης και η μεσαία γροθιά και η χαμηλή γροθιά.
Face thrust (顔面突き ganmen-tsuki) γροθιά στο πρόσωπο. Ίδιο χτύπημα με τη μεσαία γροθιά.
Sword-taking (太刀取り tachitori) Το να δέχεσαι επίθεση με σπαθί ή bokken, συνήθως για προχωρημένους.
Knife-taking (短刀取り tantōtori Το να δέχεσαι επίθεση με tando, συνήθως ξύλινο.
Staff-taking (杖取り jōtori) Το να δέχεσαι επίθεση με jo. Το να δέχεσαι επίθεση με οποιοδήποτε ξύλινο όπλο ονομάζεται botori (棒取り) ή tsuetori(杖取り).

Συγκεκριμένα οι αρχάριοι εξασκούνται συνήθως σε τεχνικές με γραπώματα γιατί είναι πιο ασφαλείς αλλά και επειδή είναι πιο διακριτή η αίσθηση της ενέργειας και της δύναμης ενός κρατήματος παρά αυτές ενός χτυπήματος. Κάποιες τέτοιες τεχνικές πιασίματος προέρχονται ιστορικά από καταστάσεις όπου ο αμυνόμενος βρίσκεται ακινητοποιημένος και προσπαθεί να τραβήξει το όπλο. Θα μπορούσε να εφαρμόσει μια τέτοια τεχνική για να απελευθερωθεί και να ακινητοποιήσει με τη σειρά του ή να χτυπήσει τον αντίπαλο του.

Single-hand grab (片手取り katate-dori) το ένα χέρι αρπάζει τον ένα καρπό.
Both-hands grab (諸手取り morote-dori) και τα δύο χέρια αρπάζουν τον ένα καρπό. Ίδια τεχνική με “single hand double-handed grab” (片手両手取り katateryōte-dori)
Both-hands grab (両手取り ryōte-dori) και τα δυο χεριά πιάνουν και τους δυο καρπούς. Ίδια τεχνική με “double single-handed grab” (両片手取り ryōkatate-dori).
Shoulder grab (肩取り kata-dori) πιάσιμο του ώμου. “Both-shoulders-grab”, πιάσιμο και των δυο ώμων ονομάζεται ryōkata-dori (両肩取り). Συνήθως αυτή η τεχνική συνδυάζεται με ένα χτύπημα πάνω από το κεφάλι όπως στο Shoulder grab face strike (肩取り面打ち kata-dori men-uchi).
Chest grab (胸取り mune-dori or muna-dori) πιάνοντας το ύφασμα στην περιοχή του στήθους. Ίδια τεχνική με το “collar grab” (襟取り eri-dori).
Rear chokehold (後ろ裸絞 ushiro kubishime)
Rear both shoulders grab (後ろ両肩取り ushiro ryokatori)
Rear both wrists grab (後ろ手首取り ushiro tekubitori)

Τεχνικές

Διάγραμμα του ikkyō, or “first technique”. Το Yonkyō έχει παρόμοιο μηχανισμό, αν και το χέρι που βρίσκεται πιο ψηλά πιάνει το βραχίονα αντί τον αγκώνα.

Λαμβάνοντάς υπόψιν όλες τις τεχνικές του αϊκίντο, η τέχνη αυτή αναγνωρίζει πάνω από 10.000 τεχνικές. Πολλές τεχνικές προέρχονται από το Daitō-ryū Aiki-jūjutsu, αλλά και άλλες δημιουργήθηκαν εξ ολοκλήρου από τον Morihei Ueshiba. Η ακριβής ορολογία για κάποιες από αυτές μπορεί να διαφέρει από σχολή σε σχολή. Οι ονομασίες που ακολουθούν αποτελούν όρους της ένωσης Aikikai. Να σημειωθεί ότι παρόλο που τα ονόματα των πρώτων πέντε τεχνικών είναι αριθμητικά, δεν διδάσκονται παντού με τη σειρά. Το αϊκίντο μοιράζεται αρκετές τεχνικές με το τζούντο (π.χ. drop throw) το οποίο μπορεί να θεωρηθεί “’ξάδελφος” του αϊκίντο καθώς έχουν κοινές ρίζες με το jujutsu.

First teaching (一教 ikkyō) ude osae (arm pin), χρησιμοποιώντας το ένα χέρι στον αγκώνα και το άλλο κοντά στον καρπό οδηγείς τον uke στο έδαφος. Με αυτή τη λαβή ασκεί πίεση και στην ωλένη του καρπού.
Second teaching (二教 nikyō) kote mawashi, ένα περιστρεφόμενο κλείδωμα του καρπού που ασκεί ροπή στον ώμο προκαλώντας δυνατό πόνο στο νεύρο. (Σε ura τρόπο, υπάρχει το Z-lock που είναι κλείδωμα του καρπού φέρνοντας το στο κέντρο του άξονα.)
Third teaching (三教 sankyō) kote hineri, ένα περιστρεφόμενο κλείδωμα του καρπού που κατευθύνει την ένταση προς τα πάνω σε όλο το βραχίονα, τον αγκώνα και τον ώμο.
Fourth teaching (四教 yonkyō) kote osae, παρόμοια λαβή με αυτή του ikkyō, όπου και με τα δύο χέρια να αρπάζουν το βραχίονα. Οι κλειδώσεις των δαχτύλων (από τη πλευρά της παλάμης) ακουμπούν στον ακτινικό βραχίονα αυτού που δέχεται την τεχνική ενάντια στο περιόστεο του βραχίονα^.
Fifth teaching (五教 gokyō) kama kote, οπτικά παρόμοιο με το ikkyō, αλλά με ένα αντεστραμμένο πιάσιμο του καρπού, μεσαία περιστροφή του ώμου και βραχίονα, και πίεση του αγκώνα προς τα κάτω. Συνήθως χρησιμοποιείται για την αφόπλιση μαχαιριού ή και άλλων όπλων.
Sixth teaching (六教 rokkyō) ή Elbow arm-barring pressure (肘極め押さえ hiji kime osae)
Arm-spraining second teaching (腕挫二教 ude hishigi nikkyo) κλείδωμα στον αγκώνα που συνήθως χρησιμοποιείται για την άμυνα εναντίον καρφώματος με μαχαίρι ή ευθείες γροθιές.
Four-direction throw (四方投げ shihōnage) Το χέρι διπλώνεται πίσω από τον ώμο, κλειδώνοντας έτσι την άρθρωση του ώμου.
Forearm return (小手返し kotegaeshi) ένα εξωτερικά περιστρεφόμενο κλείδωμα του καρπού, όπου τεντώνει τον εκτίνοντα μυ.
Breath throw (呼吸投げ kokyūnage) ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για διάφορους τύπους τεχνικών που δεν χρησιμοποιούν κλειδώματα αρθρώσεων όπως άλλες τεχνικές.
Entering throw (入身投げ iriminage) ρήξεις όπου ο tori μετακινείται στο χώρο που βρίσκεται ο uke.
Heaven-and-earth throw (天地投げ tenchinage) ξεκινώντας με ryōte-dori; και προχωρώντας μπροστά, ο tori σαρώνει με το ένα χέρι χαμηλά (γη) και το άλλο ψηλά (ουρανός), με αποτέλεσμα ο uke να χάσει την ισορροπία του και αυτός ή αυτή να είναι πιο εύκολο να πέσει.
Hip throw (腰投げ koshinage) η ρίψη από γοφό του αϊκίντο. Ο Tori ρίχνει πιο χαμηλά τον γοφό του από αυτόν του uke, και τότε στρίβει και προσγειώνει τον uke στο επιθυμητό σημείο.
Figure-ten throw (十字投げ jūjinage) or figure-ten entanglement (十字絡み jūjigarami) ρίψη που κλειδώνει τα ώμους μεταξύ τους (Το ιδεόγραμμα για τον αριθμό 10 στα ιαπωνικά είναι σε σχήμα σταυρού: 十).
Rotary throw (回転投げ kaitennage) ο tori σαρώνει το χέρι πίσω μέχρι να κλειδωθεί με την άρθρωση του ώμου, και τότε χρησιμοποιεί πίεση προς τα εμπρός για ρίψη.
Corner drop ( 隅落 Sumi otoshi)
Arm entanglement (腕絡み udegarami)
Shoulder drop ( 背負落 Seoi otoshi)
Body drop ( 体落 Tai otoshi)
Large Hip ( 大腰 O goshi)
Shoulder wheel (肩車 Kata guruma)